Bewust bekwaam worden? Zo werkt het!
Leestijd: 7 minuten
Weet je wat ik zo mooi vind aan persoonlijke ontwikkeling? Dat als je in de spiegel durft te kijken, je de mogelijkheid krijgt om jezelf te herprogrammeren. Dit herprogrammeren wordt ook wel bewust bekwaam worden genoemd.
Inhoudsopgave
- De leercirkel
- Wat is onbewust onbekwaam?
- Wat is bewust onbekwaam?
- Wat is onbekwaam bewust?
- Wat is onbekwaam onbewust?
De Leercirkel
Bij bewust bekwaam worden krijg je inzicht in dingen die je doet en dingen die je denkt waarvan je je nooit bewust bent geweest. Dat is toch raar eigenlijk?
Als ik me bewust word van een bepaald patroon ben ik altijd verbaasd dat ik dit al ruim 30 jaar zo doe en het nooit eerder heb doorgehad. Ook nu doe ik nog steeds dingen waar ik waarschijnlijk over een jaar van zeg: jeetje, dat ik dat nooit gezien heb!
Dit bewust worden van bepaalde gedragspatronen is onderdeel van de vier stappen van de leercirkel.
De leercirkel bestaat uit vier stappen:
- Onbewust onbekwaam
- Bewust onbekwaam
- Bewust bekwaam
- Onbewust bekwaam
Eigenlijk gelden deze vier stappen voor ieder leerproces maar je komt de leercirkel vooral vaak tegen bij ontwikkeling op persoonlijk vlak.
1. Onbewust Onbekwaam
De eerste stap is Onbewust Onbekwaam. Als je onbewust onbekwaam bent weet je niet dat er iets is wat je niet kunt. Eigenlijk is dit een fase waar we àllemaal voor àltijd in zitten. Je kunt namelijk niet alles weten.
Voorbeeld: Je bent je er niet van bewust dat je samen met je partner in een bepaald patroon vast zit waardoor jullie altijd ruzie krijgen over dezelfde dingen. Hij doet in jouw ogen iets niet goed, jij wordt boos op hem, hij trekt zich terug omdat je weer aan het zeuren bent en vervolgens voel jij je niet gehoord.
Zo lang één van jullie niet doorheeft dat dit een patroon is, gaan jullie dit patroon tot in den treuren herhalen. Pas op het moment dat je door hebt wat er gebeurt, kom je uit bij de volgende stap van de leercirkel.
2. Bewust Onbekwaam
De tweede stap van de leercirkel is Bewust Onbekwaam. In deze fase krijg je door dat er iets is wat je niet kan of dat er iets is wat niet handig is. In deze stap heb je dus een keuze: Ga je hier verandering in aanbrengen of doe je dat niet?
Als je er voor kiest om te leren waar je net bewust van bent geworden moet je gaan oefenen. Uiteindelijk kun je alles leren maar dit gaat niet altijd zonder slag of stoot. En er zullen altijd dingen zijn die je beter kan dan andere dingen.
Bewust van mijn gedrag
Mijn magische beweging is bijvoorbeeld dat me schik aan de wensen van een ander. Ik pas me vaak aan om het een ander naar de zin te maken. Dat dit uiteindelijk altijd ten koste gaat van mijn eigen wensen en behoeftes is iets wat flink wat jaren heeft gekost voordat ik dit doorhad.
Door graag lief te willen zijn voor een ander vergat ik wat ik zelf nodig had. Lief willen zijn voor een ander is in mijn ogen een mooie eigenschap. Mits het binnen mijn eigen grenzen past. En daar ging en ga ik af en toe nog steeds de mist in.
Met als resultaat dat ik ga lopen chagrijnen en een ander ervan de schuld geef dat ik degene ben die het alleen moet doet, de rot klusjes krijgt, met de rommel blijf zitten, de benen onder mijn lijf vandaan loop etc.
Ik heb het eindelijk door
Na heel wat jaren frustratie zag ik eindelijk het patroon. En als je het eenmaal ziet kun je het niet meer ‘niet zien’. Ik zie en voel het nu als ik iets doe waarbij ik eigenlijk over mijn eigen grenzen ga. Ik kan er alleen nog niet altijd op anticiperen. Vaak is het al gebeurd voor ik het door heb en zie ik pas achteraf dat ik het wéér heb gedaan.
Dan kan ik mezelf wel voor mijn kop slaan. Dit patroon is blijkbaar zo mijn tweede natuur geworden dat het 100% automatisch gaat. Op het moment zelf, of eigenlijk voor die tijd, kan ik het dus nog niet veranderen.
Pas als ik dat meester ben en ga doen wat ik eigenlijk wil zit ik in de volgende stap van de leercirkel en heet het Bewust Bekwaam. Je weet het en je kan er wat aan doen.
Zie de patronen
Hetzelfde geldt natuurlijk voor het voorbeeld dat ik eerder noemde. Pas als jij door hebt in welke patronen je vast zit (bijvoorbeeld in je relatie) kun je gaan oefenen om het anders te doen en bewust bekwaam worden.
In het begin zal je net als ik achteraf kunnen zien wat er is gebeurd. Dat je denkt ‘shit, ik heb het weer laten gebeuren’. Je laat je dan meeslepen door je emoties en kan pas zien wat er is gebeurd als de emoties zijn weggeëbd.
3. Bewust bekwaam worden
Bewust Bekwaam worden is de derde stap van de leercirkel. Je bent je bewust van wat je niet kan maar dit begint te veranderen. Dit geeft een fijn gevoel omdat je ergens goed in begint te worden. Met bewust bekwaam worden krijg je grip.
In deze fase gaat het nieuwe gedrag nog niet op de automatische piloot dus je moet er nog wel echt je best voor doen. Het is de kunst om je bewust te zijn van de emoties die je voelt op het moment dat je in een oud patroon dreigt te stappen en daarop te anticiperen.
Opnaaien
Ik kan me bijvoorbeeld enorm laten opnaaien. Als iemand mij het gevoel geeft dat ik iets niet goed (genoeg) doe terwijl dat in mijn ogen anders is, zit ik binnen no time op de kast. Vraag maar aan mijn lief die daar af en toe de grootste lol aan beleefd.
Van binnen gaat er iets koken en die emotie is zo sterk dat ik er voorheen niks aan kon doen. Nu voel ik dat vuurtje van binnen aanwakkeren en kan ik tegen mezelf zeggen: ‘Pas op, daar ga je weer. Laat je niet opnaaien.’ En dan kan ik er (meestal) uitstappen.
Ik heb het ook als ik feedback krijg op mijn werk. Dan komt het ‘je bent niet goed genoeg’ stemmetje naar boven dat zegt: ‘zie je wel dat je het niet kan’. Vervolgens krijg ik een rotgevoel waar ik maar moeilijk vanaf kom. Ondertussen voel ik gelukkig wèl wat er gebeurt maar ik moet vervolgens wel heel erg mijn best doen om het te kunnen relativeren om uit die emotie te kunnen stappen.
Drama queen
Ik denk dat veel vrouwen zich wel herkennen in het volgende waar ik Godzijdank ook bewust bekwaam in aan het worden ben. Ik ben namelijk zo’n type dat zo lekker lang kan na sudderen. Soms wel een hele dag. Lekker in mijn eigen sop gaar koken en ook nog eens vinden dat ik in mijn recht sta. Hilarisch eigenlijk.
Vooral omdat de persoon in kwestie het hele euvel al is vergeten en nergens meer last van heeft. En ik maar denk dat ik de ander ‘straf’. De enige die ik straf ben ik zelf. Stomme koe.
Gelukkig kan ik tegenwoordig sneller afstand nemen of het gewoon bij de ander laten. Dit scheelt echt enorm veel energie. En ik slaap er ook een stuk beter van. Van drama queen naar bewust bekwaam worden. Heel fijn.
Verleg een steen
Terugkomend op het patroon (of de patronen) waar je met je partner steeds in stapt; je gaat op een gegeven moment door hebben WAAR je er in stapt. Je gaat de emotie herkennen en leert om er boven te hangen. Je laat je emoties niet meer leiden waardoor je ervoor kunt kiezen anders te handelen.
En aangezien alles actie-reactie is, ga je merken dat je partner ook anders gaat reageren. Je verlegt een steen en hierdoor gaat het water anders stromen. Geweldig om te ervaren dat het zo werkt.
4. Onbewust bekwaam
De laatste stap in de leercirkel is onbewust bekwaam. Dit betekent dat hetgeen je geleerd hebt op de automatische piloot gaat. Je denkt er niet meer over na dat je het kan en doet. Het is een gewoonte geworden en het gaat volledige op de automatische piloot.
Eigenlijk zijn je oude patronen vervangen door nieuwe, betere patronen. Je hebt jezelf geherprogrammeerd. Knap hè?