Zo ontmantel je de stemmen in je hoofd

Ken je ze? De stemmen in je hoofd die zeggen dat je een sukkel bent, dat je niks kan of dat je het niet verdient? Geen zorgen, dat is heel normaal. Dat wil niet zeggen dat het prettig is maar misschien geeft dit blog je wat handvatten om ze af en toe de mond te snoeren.

Bewustwording van de stemmen

Een aantal jaar geleden gedurende het eerste jaar van mijn opleiding werd ik me pas echt bewust van de stemmen in mijn eigen hoofd. Ik wist natuurlijk wel eerder dat ik negatieve gedachten kan hebben maar ik was me er niet bewust van dat deze gedachten eigenlijk niet van mij zijn maar stemmen zijn uit het verleden.

Deze stemmen blijken namelijk voort te komen uit mijn Superego. Dat ik een ego had (af een toe zelfs een flinke) wist ik wel maar dat ik ook een Superego had? Het klonk mij een beetje in de oren als Superwoman met super krachten. Ik ben groot Harry Potter fan dus die superkrachten spraken mij wel aan. Mijn aandacht hadden ze.

Achter ieder deurtje een nieuwe verrassing

Naar verwachting was deze dag over het Superego niet alleen rete interessant maar heb ik ook veel nieuwe inzichten gekregen in waarom ik de dingen doe die ik doe. Super leuk vind ik dat, steeds beter zicht krijgen op wie ik echt ben. Achter ieder deurtje weer een nieuwe verrassing. Ik voel me soms net een toverbal.

Maar genoeg over mij. Ik zal wat uitleggen over het Superego en wat daar allemaal omheen hangt. Daarna geef ik wat tips over hoe je die stemmen in je hoofd het zwijgen op kan leggen. Af en toe tenminste…

Het Superego is volgens Sigmund Freud een van de drie componenten van onze persoonlijkheid. Zo hebben we het ID, het Ego en het Superego. Elke onderdeel voegt zijn eigen bijdrage toe aan onze persoonlijkheid en heeft een krachtige invloed op onze persoonlijkheid en daarmee ook direct op ons gedrag.

Het ID, wat kun je ermee?

Het ID is het enige component dat aanwezig is vanaf de geboorte. Dit aspect van onze persoonlijkheid is volledig onbewust en omvat ons instinctieve en primitieve gedrag. Het ID wordt gedreven door het genotsprincipe. Wanneer jij dus jouw verlangens en behoeften direct bevredigd wil hebben is het ID aan het werkt.

Denk maar eens aan de momenten dat je die zak chips écht niet in de kast kan laten liggen. Of misschien herken je de gedachten: “Ik wil het, ik wil het, ik wil het en ik wil het NU!!! Allemaal gedreven door je ID. Dit wetende is het ook wel logisch dat we het ID direct bij onze geboorte al hebben. Dit zorgt er immers voor dat we, hoe klein we ook zijn, regelen dat we genoeg eten en drinken krijgen en ons comfortabel voelen. Een baby zal bijvoorbeeld net zo lang blijven huilen tot zijn behoeften bevredigd zijn.

Mooi systeem hè? Dit kunnen alle verse jonge ouders vast beamen. Don’t worry papa’s en mama’s, ooit wordt het beter. Echt.

Mooi zooitje

Hoe handig en effectief het ID voor een baby ook is, als een volwassen man of vrouw zijn of haar behoeften en verlangens direct bevredigd wil hebben, staan we toch even gek te kijken. Stel je voor dat we dit met zijn allen zouden doen, dan zou de wereld een nog groter zooitje worden dan ze al is.

Hoewel we gelukkig leren ons ID te beheersen (de één overigens beter dan de ander) blijft dit deel van onze persoonlijkheid ons hele leven aanwezig. Daarom is de ontwikkeling van het Ego en Superego zo belangrijk.

Het Ego, best wel handig

Het Ego is het deel van onze persoonlijkheid dat ervoor zorgt dat we om kunnen gaan met de werkelijkheid. Volgens Freud ontwikkelt het Ego zich vanuit het ID en heeft het als taak om de impulsen die we krijgen van het ID op een manier uiten die aanvaardbaar is in onze maatschappij.

In de meeste gevallen zal het Ego ervoor zorgen dat de behoeften vanuit het ID wel vervuld worden maar houdt het hierbij rekening met een geschikte tijd en plaats. Zo zorgt het Ego er dus voor dat jij niet midden op straat de broek van je partner naar beneden trekt als je zin hebt om te vrijen.

Alhoewel, er zijn natuurlijk mensen die pashokjes induiken maar ook daar is het Ego aan het werk geweest. Er wordt tenminste nog wel een pashokje opgezocht. Iets geschikter dan midden op straat.

Het Superego

De laatste component van onze persoonlijkheid is het Superego. Volgens Freud wordt het Superego pas ontwikkelt als we een jaar of vijf zijn. In het Superego zitten al onze morele normen, waarden en idealen die we meekrijgen van onze ouders en onze samenleving.

Regels voor goed gedrag

Het Superego bestaat vervolgens weer uit twee delen. Enerzijds hebben we het deel dat de regels en normen voor goed gedrag bevatten. Dit is het gedrag dat is ‘goedgekeurd’ door onze ouders, leraren en andere autoriteiten.

Wanneer we onze netjes aan de regels houden van dit deel van ons Superego zorgt dit ervoor dat we ons goed voelen. We kunnen trots zijn, waarde bieden en prestaties leveren.

Het geweten

Anderzijds hebben we het deel dat we ons geweten noemen. In ons geweten ligt opgeslagen wat we juist niet mogen doen. Wanneer we dit toch doen is het resultaat dat we ons slecht voelen doordat er negatieve consequenties zijn. Zo kunnen we straf krijgen of last krijgen van schuldgevoelens.

Het Superego is de hele dag door bezig met het temmen van het ID en om het handelen van het Ego te beïnvloeden met zijn idealistische normen.

De strijd tussen de drie componenten

Klein voorbeeldje om de strijd tussen de drie componenten duidelijk te maken. Stel, je hebt je vanmorgen verslapen en bent zonder te eten de deur uitgerend. Als je om 9.15 uur in een saaie vergadering zit, begint je buik te rommelen als een gek.

Je ID zal direct proberen jou ertoe te zetten schijt te hebben aan het saaie geleuter over de jaarcijfers, jou op te laten staan en een lekkere Snickers (of twee) uit de automaat op de gang te halen.

Echter komt jouw Ego dan in actie. Deze weet jou zoet te houden met gedachten over wat voor lekkers je allemaal gaat eten als de vergadering voorbij is. Je blijft dus netjes op je plek zitten, al ben je er met je gedachten niet echt meer bij.

Zodra de vergadering voorbij is rennen jij, je ID en je Ego zo snel als de wind naar de snoepautomaat op de gang. Maar dan komt je Superego naar boven en houdt je staande.

“Wat denk je wel niet, je hebt nog niet eens ontbeten en dan aan de Snickers gaan? En hoe zit het met dat dieet dat je volgt? Daar ben je alweer mee gestopt? Wat een slappeling ben je toch!”

Grote kans dat je met deze stem in je hoofd afdruipt en braaf naar je tas gaat waar je broodtrommel in zit met je boterham met kaas en komkommer. Of je kiest ervoor deze stem te negeren maar dan zal je waarschijnlijk met een flink schuldgevoel je Snickers opeten. En dan zijn ze toch echt minder lekker helaas.

De stemmen van het Superego

En nu wordt het pas echt interessant. Uit bovenstaand voorbeeld kun je al afleiden dat het haast drie persoonlijkheden zijn met allemaal hun eigen stem. En nee, dit is geen beschrijving van iemand die schizofreen is, dit hebben we allemaal.

Je herkent zelf vast ook wel de dialogen in je hoofd over waarom je iets wel of niet zou moeten doen. Of de stem die zegt dat je iets goed hebt gedaan of juist iets verkeerd hebt gedaan. Met vervolgens bijbehorend opgewekt of juist terneergeslagen gevoel.

Zelfonderzoek

Het is dus heel interessant om bij jezelf te onderzoeken welke stemmen jij vaak hoort. Deze stemmen zijn vervolgens vaak weer te herleiden naar een van je ouders of van andere personen die vroeger belangrijk voor je zijn geweest.

Het mooie is, zodra je een gezicht hebt bij deze stemmen kun je er ook beter mee omgaan. Je kan dan vanuit je volwassen zelf bepalen of de stemmen realistisch zijn of dat het iets van vroeger is.

Jij mag nu zelf bepalen wat je doet, je draagt je eigen verantwoordelijkheid. Je mag dus best tegen een stem zeggen dat ie z’n kop eens moet houden of moet ophouden met zijn getetter. Ook al heb je het daarmee indirect tegen je lieve moedertje.

Ga in gesprek met je Superego

Wat je ook kan doen is in gesprek gaan met de stem. Bijvoorbeeld: “Ik snap wel dat je vindt dat ik dit niet handig heb aangepakt maar dat betekent niet direct dat ik een sukkel ben’.

Ook kun je de stem onthalen als een oude vriend: “Ha ben je er weer, welkom, kom er gezellig bij!”

Het klinkt misschien een beetje vreemd om in gesprek te gaan met de stemmen in je hoofd, toch helpt het je enorm met relativeren. Door de stemmen te zien als een iets buiten jou, zal je je minder snel associëren met hetgeen de stem zegt. Je kan dan vanuit het volwassen deel in jou beoordelen of het waarheid is wat je Superego roept. En vaak is dit niet het geval.

Dus als je je rot voelt, sta er dan eens bij stil waarom je je zo voelt. Grote kans dat je Superego aan het werk is.

Meer inzicht in jouw gedachten en hoe hiermee om te gaan?

Merk je nou dat je veel last hebt van al die gedachten en dialogen in je hoofd? Zou je eigenlijk wel willen dat het wat rustiger wordt in je hoofd? Neem dan gerust eens contact op. Ik help je graag aan de nodige inzichten die jouw superego wat tot bedaren brengen.